استخرهای ناایمن و خاموشی چاه ها کابوس تازه کشاورزان
به گزارش گل چرم، خشکسالی، قطع روزانه برق در تابستان سال جاری و نبود ایمنی در استخرهای کشاورزی، حیات مزارع و باغ ها را به مرز فروپاشی رسانده و معیشت هزاران کشاورز را تهدید کرد.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها- حسین نوری: صدای تشنگی زمینهای کشاورزی از هر گوشه به گوش می رسد. کاهش بی سابقه بارندگی ها، بالا رفتن دما و استمرار دوره های خشک، حیات اقتصادی و اجتماعی شهرستان هایی همچون بردسکن، خلیل آباد، کاشمر و کوهسرخ را با تهدیدی جدی روبه رو کرده است؛ تهدیدی که نه فقط حجم تولیدات را کاهش داده، بلکه بنیان معیشت هزاران کشاورز را به لرزه انداخته است.
در چنین شرایطی، استخرهای کشاورزی به عنوان ذخیره گاه های طلای مایع، یعنی آب، به یکی از مهم ترین امیدهای تداوم کشت و کار بدل شده اند. این استخرها می توانند در ایام بی آبی، همچون سپری محافظ، مزارع و باغ ها را از تشنگی برهانند و جریان حیات را در رگ های زمین جاری سازند.
با وجود این نقش حیاتی، چهره استخرهای کشاورزی در خراسان رضوی چندان بی عیب و نقص نیست. بخش قابل توجهی از آنها بدون مجوز راه اندازی شده و بخش دیگری هم استانداردهای لازم ایمنی را ندارد؛ معضلی که خطرات جانی، حوادث غم انگیز و اتلاف منابع را به دنبال داشته است.
کشمکش میان لزوم راه اندازی و اجبار رعایت اصول فنی، به جدالی میان مدیران، کارشناسان و کشاورزان انجامیده است. برخی بر نقش غیرقابل انکار این سازه ها در مدیریت آب تاکید دارند و برخی دیگر، از نتایج فنی و محیط زیستی آن بشدت انتقاد می کنند.
با نگاهی میدانی به شهرستان خلیل آباد، به چالش های موجود در راه اندازی و بهره برداری از استخرهای کشاورزی، تاثیر سیاستهای کلان بر کوچک ترین واحدهای کشاورزی، و صدای بی پرده کشاورزانی که میان امید و ناامیدی دست و پا می زنند، می پردازد.
براساس آمارها، در حالی در تمامی شهرستان های خراسان رضوی استخرهای کشاورزی با حجم بسیار زیاد راه اندازی شده اند که درصد قابل توجهی از آنها فاقد مجوز و بدون مجوز هستند؛ این وضعیت به وضوح نشان دهنده چالش های بزرگ در مدیریت منابع آبی و عدم نظارت کافی بر ساخت و بهره برداری از این استخرهاست. در حالیکه کشاورزان برای تأمین آب مزارع خود به این استخرها وابسته اند، خیلی از آنها در شرایط ناایمن و غیرقابل پیش بینی قرار دارند.
احداث استخر در شرایط خشکسالی از ضروریات است
گرچه راه اندازی استخرهای آب در شرایط خشکسالی ضروری بنظر می رسد اما بشدت با تشکیل استخرهایی که حجم غیرمتعارف دارند، مخالفت می شود.
محمود شبان، مدیر جهاد کشاورزی خلیل آباد در همین رابطه در گفتگو با گزارشگر مهر اظهار نمود: هر استخری که در داخل باغ های کشاورزی ظرفیت دو مدار آبیاری را داشته باشد، نه فقط ضروری، بلکه واجب است؛ این استخرها به ما کمک می کنند تا در زمان قطعی برق و دوران خشکسالی، مدارهای آبیاری را به خوبی تنظیم و از بروز مشکلات جلوگیری نماییم.
شبان ضمن اشاره به مسایل قانونی در ارتباط با ساخت استخرها، بیان کرد: حجم استخرها باید بگونه ای باشد که مدیریت مصرف آب را تسهیل نماید و برای گیاهان هم مشکلی ایجاد نکند.
وی با اعلان اینکه کشاورزانی که در مدیریت مصرف آب موفق بوده اند، با مشکلات کمتری رو به رو شده اند، اشاره کرد: تمام استخرهای موجود در شهرستان شناسایی و مورد بازدید قرار گرفته اند و بعضی از آنها به لحاظ ایمنی دارای مشکلاتی بوده که تذکرات لازم به آنها داده شده است.
مدیر جهاد کشاورزی خلیل آباد همینطور به پیگیری قانونی استخرهایی که حجم های نامتعارف دارند اشاره نمود و اظهار داشت: تابحال ۷۲۰ استخر در شهرستان شناسایی شده که ۱۰ درصد از آنها فاقد ایمنی لازم هستند.
وی مشکل عمده استخرها را در ایمنی و نبود حفاظ دانست و اضافه کرد: بخش کشاورزی بشدت تحت تاثیر خشکسالی و تغییرات اقلیمی قرار گرفته است؛ ما بارها به کشاورزان اخطار داده ایم که اگر می خواهند در این زمینه به فعالیت ادامه دهند و تولید داشته باشند، باید حتما از روش ها و سیستم های نوین آبیاری در باغات خود بهره گیرند.
اگر کشاورزان به روش های سنتی و بدون توجه به نظرات کارشناسان ادامه دهند، با عنایت به خشکسالی های شدید در ۲ یا ۳ سال آینده از چرخه کشاورزی خارج خواهند شد.
خلیل آباد یکی از شهرستان هایی است که با خشکسالی های شدید دست و پنجه نرم می کند و بخش کشاورزی با چالش های جدی روبه رو است.
شبان همینطور به انتقادات کارشناسان حوزه آب نسبت به ایجاد استخرهای کشاورزی اشاره نمود و اظهار داشت: باآنکه خیلی از این کارشناسان مخالفت های شدیدی دارند، اما من آمادگی دارم با آمار و ارقام دقیق نشان دهم که انتقادات آنها نادرست است.
وی اظهار داشت: در شهرستان خلیل آباد تصور می شود که استخرها از آب سفره های زیرزمینی پر می شوند، در حالیکه این طور نیست؛ کشاورزان حقابه ای از رودخانه های فصلی دارند که در این استخرها ذخیره سازی می کنند و در تابستان و شرایط گرمای شدید از آن استفاده می نمایند.
مدیر جهاد کشاورزی خلیل آباد اظهار نمود: یکی از عواملی که توانسته است کشاورزی در شهرستان خلیل آباد را نسبت به سایر شهرستان ها حفظ کند، وجود همین استخرها بوده است.
شبان اظهار داشت: حقیقت این است که بدون وجود استخر، امکان کشاورزی و مدیریت بهینه آب وجود ندارد و در واقع، استخرها یکی از ملزومات اساسی برای موفقیت در کشاورزی به شمار می روند.
لزوم مدیریت صحیح و قانونی در ساخت استخرها
در ادامه محمود سرشتی یکی از کارشناس جهاد کشاورزی شهرستان خلیل آباد در گفتگو با گزارشگر مهر ضمن تاکید بر ضرورت مدیریت صحیح و قانونی در ساخت استخرها، خواهان اجرای سیستم های نوین آبیاری شده اند. آنها اعتقاد دارند که اگر کشاورزان نتوانند به درستی منابع آبی خویش را مدیریت کنند، با مشکلات جدی در تأمین آب و تولید محصولات مواجه خواهند شد.
کارشناس جهاد کشاورزی خلیل آباد در ادامه بیان کرد: از طرفی، فقدان مجوز و نظارت بر استخرها سبب بروز حوادث ناگوار همچون غرق شدگی شده است.
وی اظهار داشت: خاموشی چاه های کشاورزی خلیل آباد در تابستان برای محصولات کشاورزی تنش آبی ایجاد کرد و کشاورزان شهرستان، در کنار سختی های کارشان با کاهش شدید محصول باغات و مزارع خود روبرو شدند.
سرشتی بیان کرد: امروزه صنعت برق اهمیت بالای ی در بخش های مختلف بخصوص بخش کشاورزی ایفا می کند. حالا بخش عمده ای از کشاورزان از چاه های کشاورزی برای آبیاری زمین ها و مزارع خود استفاده می نمایند که این چاه ها هم بوسیله برق روشن می شوند و کار آبیاری را انجام می دهند.
این کارشناس جهاد کشاورزی در ادامه اظهار نمود: این در صورتی است برمبنای مصوبه هیأت وزیران برای جبران کمبود برق در ایام تابستان سال جاری چاه های کشاورزی چند ساعت در روز خاموش شدند؛ تصمیمی کشوری که اثرات محلی بسیار مخربی بر کشاورزی خلیل آباد بخصوص خرده مالکی برجا گذاشت.
وی اظهار داشت: این مصوبه در حالی به مرحله اجرا رسیده که خیلی از کشاورزان باور دارند خاموشی چاه های کشاورزی در زمان برداشت محصول یکی از مهم ترین معضلات و مشکلات پیش روی بخش کشاورزی است و ضررهای بسیاری را به این بخش وارد می نماید.
بی آبی و خاموشی چاه ها؛ نفس های آخر باغ های خلیل آباد
در ادامه رضا خراشادی، کشاورز خلیل آبادی در گفتگو با گزارشگر مهر اظهار نمود: وقتی زمین ترک خورده زیر پاهایم، از تشنگی می نالد. می دانم که اگر همین اندک آبی که در استخر مانده، تمام شود، نه انگوری می ماند و نه باغی که سال ها با دستان خودم بارور کرده ام.
کشاورز خلیل آبادی بیان کرد: هر بار که مسیر مدار آبیاری ام به جای ۱۲ روز، ۱۹ روز می شود، اضطرابم مثل سایه پشت سرم می آید. در این فاصله طولانی، نه قطره ای باران داریم و نه برقی که پمپ چاه را بگرداند. فقط برگ های زرد و میوه های چروکیده است که هر روز بیشتر جلوی چشمم می ریزد.
وی اظهار داشت: خاطرم هست برای ساخت همین استخر، زمین فروختم، وام گرفتم و شب و روز کار کردم. حالا که می گویند استاندارد ندارد یا باید اصلاح گردد، می ترسم توان مالی اش را نداشته باشم. اگر کمک و راهکاری عملی نباشد، همه این زحمت ها مثل آب روی خاک خشک گم می شود.
خراشادی اظهار داشت: انگورهایی که روی زمین ریخته اند دیگر حتی به درد دام هم نمی خورند. وقتی محصولم نابود شود، دخل و خرج زندگی ام هم به هم می ریزد. دیگر پولی برای شهریه بچه ها، قسط بانک یا حتی خرید بذر و کود سال بعد نمی ماند.
این کشاورز افزود: ما کشاورزان از مسئولان هیچ چیز اضافه نمی خواهیم، فقط می خواهیم همان آبی که حق آبه ماست، بموقع برسد و چاه و استخرهایمان امن بماند. اگر پنل خورشیدی یا سیستم آبیاری نوین لازم است، تسهیلاتی بدهند تا بتوانیم تهیه نماییم. ما تا آخرین توان مان برای زنده نگه داشتن این خاک می جنگیم، اما بی آب، همه چیز از بین می رود.
خسارت یک هزار و ۱۳۰ میلیارد خاموشی چاه های کشاورزی در خلیل آباد
امسال قطعی برق به شکل روزانه انجام می شد رقم خسارت به یک هزار و ۱۳۰ میلیارد تومان رسید، با وجود این خسارت سنگین که به محصولات کشاورزی وارد شد، بیش از ۱۵ میلیارد تومان خسارت از محل سوختن موتورپمپ های چاه های کشاورزی وارد شد.
موتورپمپ های ۳۷ چاه موتور بخش کشاورزی بعضاً یک تا سه بار بر اثر قطعی و وصل کردن برق چاه های کشاورزی سوخته است که این سوختن موتورپمپ ها هزینه سنگینی را بر کشاورز متحمل کرد.
تنها راهکاری که برای رویارویی با قطعی برق چاه موتورها پیش بینی می شود بحث اجرای پنل های خورشیدی است، که خوشبختانه شهرستان خلیل آباد در بحث اجرای پنل های خورشیدی در سطح استان خراسان رضوی از شهرستان های پیشرو بود.
واقعیت این است که آینده کشاورزی در مناطق خشک، بدون مدیریت هوشمندانه منابع آبی و استفاده از روش های نوین آبیاری، در هاله ای از ابهام قرار دارد. استخرها باآنکه می توانند ابزاری نجات بخش باشند، اما بی توجهی به اصول فنی، آنها را از یک فرصت، به یک تهدید بدل می کند.
سیاست گذاران باید به جای اقدامات مقطعی، به دنبال برنامه ریزی های جامع باشند؛ برنامه هایی که هم ایمنی و راندمان را تضمین کند و هم اعتماد و مشارکت کشاورزان را جلب نماید. در این بین، حمایت جدی از انرژی های جایگزین مانند نصب پنل های خورشیدی می تواند نجات بخش باشد. اگر کشاورزان آموزش و حمایت لازم را دریافت نمایند و زیرساخت ها به روز شوند، خلیل آباد می تواند از تهدید خشکسالی فرصتی بسازد برای توسعه ای متوازن و پایدار.
شاید روزی فرا برسد که دیگر اخبار در ارتباط با بحران آب و بی حاصلی جای خویش را به گزارش هایی از شکوفایی باغ ها، پایداری معیشت ها و رونق زمینهای سبز بدهد؛ روزی که هم کشاورز، هم مدیر و هم زمین، در یک مدار مشترک همزیستی قرار بگیرند.
منبع: golcharm.ir
این مطلب را گل چرم می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان گل چرم در مورد این مطلب