سنجش درست و غلط در اقتصاد پزشکیان و مدنی زاده
گل چرم: دولت باید در کنار هر تدبیری برای اقتصاد اما روز به روز بر قدرت خرید مردم بیافزاید و با کمک نخبگان، آن را در جنبه های مختلف غذا و مسکن و ازدواج و خودرو از تنش های قیمتی مصون بدارد.
سرویس اقتصاد مشرق _ اقتصاد علم منطق و نظریات است. منطق و نظریاتی که ماحصل آنها البته در سفره ها و زیست یک جامعه هویدا می شود و جامعه با مرور همین تجربیات می تواند به زیست بهتر اقتصادی برسد.
اما این تمام ماجرا نیست...
باید دانست که باآنکه تزاحم و چالش در بین نظریات اقتصادی فراوان است لکن با گزینه ای به نام "منطق" میتوان عمده نسخه های خوب را پیش از اجرا شناسایی و معرفی نماید.
به این مفهوم که بوسیله منطق و با عقلانیت و شجاعت برآمده از آن میتوان بدون جراحی های دردناک و چالش برانگیزی های خطرناک در بازار و اقتصاد به روش های مطلوب رسید و آنها را اجرا کرد.
در عین حال اما "شناخت منطقی راهکارهای درست اقتصادی" هم یک پروسه فقط فکری یا گعده ای یا روی کاغذ نیست!
بلکه حتی در پروسه شناخت منطقی هم سنجه هایی در دسترس وجود دارد که صحت انتخاب را هویدا می سازد.
درباره عمده ای از انتخاب های منطق در علم "اقتصاد حکمرانی" میتوان اظهار داشت که عزیمت به سمت این انتخاب های درست با نشانه های کوچک مواجه می باشد.
یعنی بعد از انتخابی که یک رویکرد منطقی در اقتصاد کلان تجویز می کند، نشانه های صحّت، باآنکه کوچک اما یکان یکان آشکار می شوند.
مثلا اگر یک مدیر ستادی کلان به وظیفه ذاتی خود برای نظارت بر قیمتها و به منظور نگهداشت رقابت در بازار معتقد باشد و بسمت آن عزیمت کند؛ در گام آغازین شاهد کاهش بسامد تلاطمات گذشته و میل عمومی قیمتها بسمت منطقی شدن خواهد بود.
پس از این فهم دیالکتیک باید به سخنان اخیر دو مقام اقتصادی کلان کشور یعنی رئیس جمهوری و وزیر اقتصاد اشاره نمود.
رئیس جمهور پزشکیان بتازگی طی سخنانی در مراسم روز ملی بازار سرمایه گفته است: آن چه دغدغه کنونی دولت می باشد، کنترل تورم و فشاری است که بر معیشت مردم وارد می شود. اگر بتوانیم منابع را کنترل نماییم و حتی ۲۰ تا ۳۰ درصد آنها را در معیشت مردم سرمایه گذاری نماییم، نگرانی های مردم را حل خواهیم کرد.
او تصریح می کند: هدف ما ایجاد نوآوری و خلاقیت، حذف موانع، رفع قیمت گذاری دستوری و رفتن بسمت علمی کردن تصمیم هاست. با دستور نمی توان اقتصاد را چرخاند. [۱]
اندکی بعد از پزشکیان، وزیر اقتصاد هم به صحنه آمد و در همایش سالانه بازار سرمایه ایران اظهار داشت: یکی از با اهمیت ترین راهبردهای اقتصادی کشور برای شرایط امروز، برنامه ریزی برای اجرای اقداماتی در امتداد رشد اقتصادی طولانی مدت است که برای تحقق این هدف، بزودی از طرح رویش رونمایی می نماییم. در طرح رویش سهم بازار سرمایه در تامین مالی دراز مدت چند برابر می شود که این طرح متشکل از مجموعه ابزارهایی همچون صندوق تضمین، سامانه وثایق و... است. در این طرح به دنبال این هستیم که تعهد دولت به بازار سرمایه را برگردانیم و با افزایش اعتماد، منابع مردم و شرکتها و بنگاه های اقتصادی را بسمت بازار سرمایه جذب نماییم.
به گزارش ایلنا، سیدعلی مدنی زاده اشاره کرد: ۴ سال آینده مردم ثمرات اقتصادی طرح رویش را در کشور می بینند.
او همین طور ضمن اشاره به مشکل تورم در اقتصاد ایران گفته است: در اقتصاد ایران با مسایل مربوط به مداخلات دولت مواجه هستیم و همین طور در مقطعی هم با درآمد بالا و پرنوسان نفتی مواجه بودیم که در این روند بجای سرمایه گذاری بلند، انواع رانت را در اقتصاد تولید کردیم.
وی با اشاره به اینکه امروز حوزه انرژی بشدت با ناترازی مواجهند، بیان داشت: همین مداخله گری قیمتی سبب شده که قیمت انرژی هر روز کمتر شود و همین منجر به افزایش مصرف انرژی شده است.
مدنی زاده تصریح می کند: همزمان با مواجهه با افزایش نرخ تورم سیاست پشتیبانی از معیشت مردم را دنبال می نماییم و استراتژی کلان برای مواجهه با تورم بالا، مواجهه با ناترازی بودجه است. [۲]
در سخنان رئیس جمهوری و وزیر اقتصاد ۴ نکته به نحو بارزی دیده می شود:
انتقاد از قیمت گذاری دستوری و دخالت در بازار، وعده رؤیت حل مشکلات توسط مردم طی بازه ۴ ساله، انتقاد از قیمت پایین برخی اقلام مثل سوخت و فی النهایه جستجوی راهکار کنترل تورم در مبحث کسری بودجه یا همان ناترازی.
بگذریم از این که در تجربه زیسته (اقلا برای دو دولت و دو رئیس جمهوری سابق) می دانیم که آنها هم ابراز می کردند با قیمت گذاری دستوری مخالف اند اما به تورم بیشتر از ۴۰ درصدی و کاهش قدرت خرید مردم سلام کردند!
از اجبار منطق که بگذریم آیا همین تجربه سترگ نشان نمی دهد که نگاه مسئولان دولتی ما به مساله قیمت گذاری دستوری درست نیست و بازار در تعدادی ابعاد اتفاقا نیاز به نظارت دارد؟
آیا تجربه دولت در "گرانی دلبخواهی" در برنج و گوشت و لبنیات و خودرو اقتضای آن را ندارد که رئیس جمهوری بجای رد قیمت گذاری دستوری اتفاقا بر لزوم اجرای معقول آن تاکید کند؟
*سالی که نکوست از بهارش پیداست
در بحث وعده رؤیت حل مشکلات هم باید برادرانه و مشفقانه به وزیر محترم اقتصاد اظهار داشت که در علم اقتصاد ضرب المثل "سالی که نکوست از بهارش پیداست" بشدت صدق می کند و کاربرد دارد.
به این مفهوم که هر وعده ای به مردم اگر با نشانه های منطبق همراه نباشد در عمل بر باد خواهد بود.
ما به وزیر اقتصاد یادآوری می نماییم تجربیات وزیر اقتصاد دولت سابق را که بارها وعده بهبود داد و حتی از کاهش تورم در چند ماه آینده سخن می گفت. [۳]
اما این وعده از آنجائیکه با هیچ نشانه انطباقی همراه نبود هیچگاه عملی نشد و حتی یک رکورد تاریخی در افزایش تورم را هم بر جای گذاشت. در حقیقت اگر یک سیاست اقتصادی نتواند در پلکان های اولیه خود با بهبود همراه باشد، در فرجام آن هم بهبودی در کار نخواهد بود.
مدنی زاده باید بداند که رئیس جمهوری و وزیر اقتصاد سابق هم به قیمت گذاری دستوری معتقد نبودند و ایضا منتقد رانت یا همان ارز ترجیحی هم بودند و برای همین آن را در برابر چند کالا حذف کردند.
اما به اثبات تجربه می دانیم که موفق نشدند.
آیا مدنی زاده امروز قصد تجربه کردن امر تجربه شده را دارد که به درآمد بالا و رانت طعنه می زند یا در کنار متون علمی به دامان منطق هم پناه خواهد آورد؟ (دقت شود که رانت بد است لکن بنظر می رسد منظور برخی اقتصاددانان از کلمه رانت اشاره به ارز ترجیحی است)
در ماجرای قیمت سوخت هم باید اظهار داشت که طبق حکم منطق، حق با مدنی زاده است و در علم اقتصاد همانطور که "گرانی بیقاعده" بد است، "ارزانی بیقاعده" هم بد است.
دولت حتماً حق دارد و حتماً می تواند در یک حرکت تدریجی و پلکانی سبک، قیمت سوخت را به حد معقول تری افزایش دهد. لکن همان منطقی که می تواند سره را از ناسره در اقتصاد جدا کند و پیش از تجربه به فهم مساله و راهکار ها کمک می نماید، سفارش دارد که این گلایه از بابت قیمت سوخت در ایران با سایر دغدغه های اقتصادی دولت در بحث معیشت مردم همخوان باشد.
به سخن دیگر این که وقتی دولت قائل به مدیریت بازار و نگهداشت قیمتها در کانال رقابت نیست، وقتی سبد کالا برگ مردم آب رفته است، وقتی دولت توان مدیریت ارز ترجیحی اعطایی خودرا ندارد و... نباید ابتدا به ساکن با سیاست گران سازی آغاز کند.
به اصطلاح دیگر، گران سازی یا همان معقول سازی قیمت بماند برای وقتی که دولت توانست سبد معیشت مردم را از تلاطم های قیمتی و گرانی های دلبخواهی مصون سازی کند.
مدنی زاده اگر از این فرمول نخبگانی تبعیت کند آنگاه می تواند مکنوناتی که از لحاظ اقتصادی آنها را درست می پندارد هم به اجرا دربیاورد.
*سال هایی که کسری بودجه نداشتیم اما تورم رکورد شکست!
و اما ناترازی بودجه و مدخلیت آن در تورم!
اگرچه عده زیادی از اقتصاددانان بر این مساله تاکید دارند که ناترازی بودجه ای باعث تورم است لکن باید خاطرنشان کرد که این تأثیر یک تأثیر شگرف یا علت العلل نیست.
کما این که شاهد بودیم در مقاطع گذشته، سال هایی بود که دولت ها می گفتند سال جاری کسری بودجه نداریم. [۴]
لکن در همان سال ها تورم سالانه رکورد شکست!
و همچنانکه در تعدادی سال ها کسری بودجه داشتیم (مثل دولت نخست روحانی) اما تورم تک رقمی شد و به زیر ۱۰ درصد خزید.
آقای مدنی زاده همچنانکه یک چهره شریف و دانشگاهی هستند اما نمی توانند خدای نکرده به جنگ منطق بروند و این حقیقت ها و تجربیات زیسته را ندیده بگیرند.
گزاره قطعی این است که هیچ ایرادی ندارد اگر وزیر اقتصاد به دنبال اجرای نظریاتی برود که معتقد به صحت آنهاست. ولی ذنب لایغفر آنجا رخ می دهد که وزیر اقتصاد و ستاد سیاستگذاری دولت از منطق فاصله بگیرند، اهمیت نشانه ها را ندید بگیرند و به تجربیات زیسته بی اعتنایی کنند.
لذاست که دولت محترم حتماً باید به نظرات نخبگانی توجه کند، نظارتی جدی را بر بازار و قیمتها اعمال نماید تا رقابت به محاق نرود، جلوی گرانی بیقاعده و ارزانی بیقاعده را به طور همزمان بگیرد، مفتون سفارش هایی مثل تأثیر کلان کسری بودجه یا نقدینگی در تورم نشود و در کنار پیگیری این مقولات حتماً به فکر سایر رفتارهای درست اقتصادی برای کاهش تورم هم باشد و فی النهایه این که در کنار هر تدبیری برای اقتصاد اما روز به روز بر قدرت خرید مردم بیافزاید و با کمک نخبگان، آن را در جنبه های مختلف غذا و مسکن و ازدواج و خودرو از تنش های قیمتی مصون بدارد.
تأکید می شود که هر سیاست اقتصادی اگر سیاستی درست و نخبگانی باشد به مصداق "سالی که نکوست از بهارش پیداست" حتماً با نشانه های بهبود همراه خواهد بود.
نشانه های بهبودی که اگر نباشند در همان ابتدای کار بایستی از آن سیاست تجویزی فاصله گرفت.
***
1_mshrgh.ir/1766045
2_https: //www.ilna.ir/fa/tiny/news-1717426
3_https: //www.ilna.ir/fa/tiny/news-1376320
4_mehrnews.com/xYnBY
این مطلب را گل چرم می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان گل چرم در مورد این مطلب